BSC - Business Service Centre 1997-ci ildən sizinlə

Müəssisənin və fərdi sahibkarın əmlakının vergi tutulan dəyərinin müəyyən edilməsi

Hüquqi və fiziki şəxslər ötən il üzrə əmlak vergisi bəyannaməsini mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına təqdim etməlidirlər. 

Vergi Məcəlləsinin 197.1-ci maddəsinə əsasən, aşağıdakılar vergitutma obyekti sayılır:

- rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyətində olan və Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən tikililərin və ya onların hissələrinin (bundan sonra bina adlandırılacaq), həmçinin yerindən və istifadə edilib-edilməməsindən asılı olmayaraq rezident fiziki şəxslərə məxsus su və hava nəqliyyatı vasitələri;

- müəssisələrin, habelə fərdi sahibkarların balansında olan əsas vəsaitlər (bu Məcəllənin 197.1.1-ci maddəsində göstərilən aktivlər istisna olmaqla);

- Azərbaycan Respublikasında özünün daimi nümayəndəliyi vasitəsilə sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən şəxslər üçün - yalnız daimi nümayəndəliklə bağlı olan əsas vəsaitlər (bu Məcəllənin 197.1.1-ci maddəsində göstərilən aktivlər istisna olmaqla).

Göstərilən vergitutma obyektləri olan fiziki şəxslər və müəssisələr əmlak vergisinin ödəyiciləridir. 2022-ci ildən fiziki şəxslər və müəssisələrin balansında olan mexaniki nəqliyyat vasitələri əmlak vergisinə cəlb olunur. Müəssisələr və fərdi sahibkarlar əsas vəsaitlərin orta illik qalıq dəyərindən 1 faiz dərəcə ilə əmlak vergisi ödəməlidirlər.

Əsas vəsaitlərin qalıq dəyəri - ilkin dəyərdən əsas vəsaitlərə hesablanmış amortizasiya məbləği çıxılandan sonra qalan dəyərdir. Əsas vəsaitlərin orta illik qalıq dəyərini hesablamaq üçün ilin əvvəlinə qalıq dəyəri ilə ilin sonuna qalıq dəyəri toplanıb, ikiyə bölünür.

Vergitutma məqsədləri üçün müəssisənin və fərdi sahibkarın əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyəri götürülür. Müəssisənin və fərdi sahibkarın əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyəri bu qaydada hesablanır:

1. Müəssisənin və fərdi sahibkarın əsas vəsaitlərinin hesabat ilinin əvvəlinə və sonuna qalıq dəyəri toplanıb ikiyə bölünür. Müəssisənin və fərdi sahibkarın əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyəri hesablanarkən əsas vəsaitlərin (vəsaitin) yenidən qiymətləndirilməsindən yaranan artım (yenidən qiymətləndirilmə nəticəsində yaranan müsbət fərq) nəzərə alınmır.

Misal 1: Müəssisənin əmlakının ilin əvvəlinə qalıq dəyəri 240.000 manat (binalar 80.000, maşınlar 40.000, avtonəqliyyat vasitələri 55.000, hesablama texnikası 20.000, yanğından mühafizə avadanlığı 45.000 manat), ilin sonuna isə 355.000 manat (binalar 150.000, maşınlar 50.000, avtonəqliyyat vasitələri 80.000, hesablama texnikası 45.000, yanğından mühafizə avadanlığı 30.000 manat) olub.

Müəssisənin büdcəyə ödəməli olduğu əmlak vergisini hesablayaq:

Vergi Məcəlləsinin 199.4.1-ci maddəsinə əsasən, müəssisənin əmlakının dəyəri vergitutma məqsədləri üçün yanğından mühafizə avadanlığın dəyəri qədər azaldılır. Müəssisənin vergiyə cəlb olunan əmlakının ilin əvvəlinə qalıq dəyəri aşağıdakı kimi olacaq:

240.000 - 45.000 =195.000 manat.

Müəssisənin vergiyə cəlb olunan əmlakının ilin sonuna qalıq dəyəri aşağıdakı kimi olacaq:

355.000 - 30.000 = 325.000 manat

Deməli, müəssisənin vergi tutulan əmlakının orta illik qalıq dəyəri 260.000 manat təşkil edir:

(195.000 + 325.000) : 2 = 260.000 manat.

Müəssisələr əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyərini müəyyən etdikdən sonra onun dəyərindən 1faiz dərəcəsi ilə əmlak vergisi ödəyirlər.

260.000 x 1% = 2.600 manat.

Deməli, baxdığımız misalda müəssisə 2.600 manat məbləğində əmlak vergisi ödəməlidir.

2. Müəssisə və ya fərdi sahibkar hesabat ili ərzində yaradıldıqda (uçota alındıqda) və ya əmlak vergisi ödəyicisi olduqda onun əsas vəsaitlərinin yaradıldığı (uçota alındığı) və ya əmlak vergisi ödəyicisi olduğu tarixə və ilin sonuna qalıq dəyəri toplanaraq 24-ə bölünür və müəssisənin və ya fərdi sahibkarın yaradıldığı (uçota alındığı) və ya əmlak vergisi ödəyicisi olduğu aydan sonra, ilin sonuna qədər olan ayların sayına vurulur.

Misal 2: Müəssisə aprel ayında yaradılıb və yaradıldığı tarixə onun əmlakının qalıq dəyəri 50.000 manat (avadanlıq 40.000, hesablama texnikası 10.000 manat) olub. Həmin ilin sonuna müəssisənin əmlakının balans üzrə qalıq dəyəri 88.000 manat (avadanlıq 63.000, hesablama texnikası 25.000 manat) təşkil edib. Bu halda həmin müəssisənin əmlakının orta illik qalıq dəyəri 46.000 manatdır:

50.000 + 88.000 = 138.000 manat;
138.000 : 24 = 5.750 manat;
5.750 x 8 = 46.000 manat.

Müəssisə tərəfindən bu ödənilməli olan əmlak vergisinin məbləği:

46.000 x 1% = 460 manat.

3.Müəssisə və ya fərdi sahibkar hesabat ili ərzində ləğv edildikdə və ya uçotdan çıxarıldıqda onun əsas vəsaitlərinin ilin əvvəlinə və ləğv edildiyi və ya uçotdan çıxarıldığı tarixə qalıq dəyəri toplanaraq 24-ə bölünür və ilin əvvəlindən müəssisənin ləğv edildiyi və ya fərdi sahibkarın uçotdan çıxarıldığı aya qədər olan ayların sayına vurulur.

Misal 3: Müəssisənin əmlakının hesabat ilinin əvvəlinə dəyəri 255.000 manat (binalar 170.000, avadanlıq 45.000, nəqliyyat vasitəsi 40.000 manat) olub. Müəssisə noyabr ayında ləğv edilib və həmin tarixə onun əmlakının qalıq dəyəri 415.000 manat (binalar 290.000, avadanlıq 55.000, nəqliyyat vasitəsi 70.000 manat) təşkil edib. Bu halda həmin müəssisənin əmlakının orta illik qalıq dəyəri 279.166,67 manat olacaq:

255.000 + 415.000 = 670.000 manat;
670.000 : 24 = 27.916,67 manat
27.916,67 x 10 = 279.166,67 manat.

Bu əmlak üzrə verginin məbləği:

279.166,67 x 1% = 2.791 manat 67 qəpik.

Dövlət büdcəsinə hesabat dövrü üçün ödənilməli olan verginin məbləği hesabat dövrü ərzində əvvəllər hesablanmış ödəmələr nəzərə alınmaqla müəyyən edilir.

Müəllif: “Business Service Centre” şirkətinin maliyyə mütəxəssisi Fidan Salamova

Mənbə

Digər bloqlar

Əməkhaqqı hesablanarkən gəlir vergisi üzrə güzəştlər kimlərə və nə üçün verilir? Azərbaycanda əməkhaqqı hesablanarkən gəlir vergisi üzrə güzəştlər müəyyən kateqoriyalara aid olan şəxslərə verilir. Bu güzəştlərin məqsədi sosial ədaləti təm...
Torpaq vergisinin hesablanması və ödənilməsi qaydası Vergi Məcəlləsinin 206.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda fiziki şəxslərin torpaq vergisi istisna olmaqla Azərbaycan Respublikasının ərazisində mülkiyyət...
Dividendin ödənilməsi zamanı hansı vergi güzəşti tətbiq edilir? Vergi Məcəlləsinin 13-cü maddəsinə əsasən, dividend - hüquqi şəxsin öz təsisçilərinin (payçılarının) və yaxud səhmdarlarının xeyrinə xalis mənfəətinin (sadəl...
Hansı meyarlara görə sahibkarlıq subyektləri riskli vergi ödəyicisi sayılır? Riskli vergi ödəyicisi – Nazirlər Kabinetinin təsdiq etdiyi meyarlara cavab verən, o cümlədən əmtəəsiz və (və ya) riskli əməliyyatlar aparan şəxsdir.  Bəs bu...
Əməkhaqqı hesablanarkən gəlir vergisi üzrə azadolmalar Gəlir dedikdə rezident vergi ödəyiciləri üçün Azərbaycan Respublikasında və Azərbaycan Respublikasından kənarda əldə edilən, qeyri-rezident vergi ödəyiciləri...
Qiymətləndirmə fəaliyyəti necə tənzimlənir? Hazırda qiymətləndirmə fəaliyyəti çox geniş məqsədlər üçün – əmlakın vergitutma bazasının müəyyənləşdirilməsi, dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi, əmlakın gir...
Fərdi sahibkar şəxsi istehlak məqsədilə cəlb etdiyi vəsaitləri necə rəsmiləşdirməlidir? “Vergi ödəyicilərində nağd pul vəsaitinin uçotu və kassa əməliyyatlarının aparılması Qaydası”nın 2.4-cü maddəsinə əsasən, pul vəsaiti fərdi sahibkarın özü tə...
Vergilər və sosial ödənişlər üzrə borcların silinməsi hansı ardıcıllıqla həyata keçirilir? Vergi Məcəlləsinin 88.1-ci maddəsinə əsasən, vergilər üzrə yaranmış borc bu Məcəllənin 85.4-cü maddəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla aşağıdakı sıra qaydası ...
ƏDV məqsədləri üçün işlərin görüldüyü və ya xidmətlərin göstərildiyi yer necə müəyyən olunur? Vergi Məcəlləsinin 168-ci maddəsi ƏDV məqsədləri üçün işlərin görüldüyü və ya xidmətlərin göstərildiyi yerdən bəhs edir. Maddə 168.1.1. Daşınmaz əmlakın o...
Hansı malların təqdim olunması vergi hesablanmasına əsas vermir? Vergi Məcəlləsinin 102.1.7.maddəsinə əsasən, qiymətli daşlardan və metallardan, qiymətli daşlar və metalların məmulatlarından, incəsənət əsərlərindən, əntiq ...
Xaricdən əldə olunan gəlirlər üzrə kameral vergi yoxlamasının müddəti Xaricdən əldə olunan gəlirlər üzrə xarici dövlətlərin səlahiyyətli orqanlarından məlumatlar daxil olduğu halda kameral vergi yoxlamasının müddəti necə tənzim...
ƏDV qeydiyyatı ləğv olunduqda depozit hesabında qalan vəsaitdən necə istifadə olunur? Vergi Məcəlləsinin 158.2-ci maddəsinə əsasən, vergi ödəyicisinin vergiyə cəlb olunan əməliyyatlarının ümumi məbləği əvvəlki tam 12 təqvim ayı ərzində 100.000...
İcarədə olan əsas vəsaitlərə çəkilən təmir xərclərinin gəlirdən çıxılması İcarəyə götürülmüş əsas vəsaitlərin təmiri, müddəti və digər şərtləri qanunvericiliklə müəyyən edilən qaydada icarəyə verənlə icarəçi arasında bağlanan müqav...
Əlilliyi olan şəxslərə qulluq edənlərə vergi güzəştində yenilik edilib 2023-cü ildən qüvvəyə minmiş  qüvvəyə minmiş Vergi Məcəlləsinin 102.3 maddəsinə əsasən, orqanizmin funksiyalarının 61-100 faiz pozulmasına görə əlilliyi müəy...
Səyyar vergi yoxlaması zamanı ekspert və ya mütəxəssis hansı hallarda cəlb edilir? Vergi ödəyicilərində yoxlamalar həyata keçirilərkən vergi orqanları və onların vəzifəli şəxsləri düzgün qərar qəbul etmək üçün əhəmiyyətli olan bütün halları...
İcarəçinin balansındakı uçota alınmayan əsas vəsaitlərin təmir xərcləri ilə bağlı nələrə diqqət yetirilməlidir? Vergi Məcəlləsinin 115.6-1-ci maddəsinə əsasən, icarəçinin balansında uçota alınmayan əsas vəsaitlərin təmirinə çəkilən və icarə haqqı ilə əvəzləşdirilməyən,...
ƏDV əvəzləşdirilməsinə xüsusi çəkinin tətbiqi Vergi Məcəlləsinin 175.4-cü maddəsinə əsasən, vergi ödəyicisi vergi tutulan əməliyyatlar və bu Məcəllənin 164-cü maddəsinə uyğun olaraq əlavə dəyər vergisind...
Vergi tutulan əməliyyatın aparıldığı vaxt necə müəyyən olunur? Vergi Məcəlləsinin 166.4 cü maddəsinə əsasən, vergi ödəyicisi tərəfindən təqdim edilən və dəyəri ödənilməyən mallar (işlər, xidmətlər) üzrə həmin malların (i...
İcbari tibbi sığorta fondunun vəsaiti hesabına tibbi xidmətlərin göstərilməsi zamanı hansı öhdəliklər yaranır? İcbari tibbi sığorta fondunun vəsaiti hesabına tibbi xidmətlərin göstərilməsi zamanı hansı öhdəliklər yaranır? Vergi Məcəlləsinin 164.1.51 maddəsinə əsasə...
Xərclər hansı halda gəlirdən xüsusi çəki əsasında çıxılır? Vergi ilinin sonuna yaxınlaşarkən bütün vergi ödəyiciləri gəlirlərinə və bu gəlirlərin əldə edilməsilə bağlı çəkilən xərclərinə xüsusi diqqət yetirməlidirlər...
Fiziki şəxslərin faiz gəlirlərindən verginin tutulması Faiz gəlirlərinin iki dəfə vergiyə cəlb edilməməsi qanunvericilkdə diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir. Mövzunu “vergiler.az” üçün “Business Service Centr...
Gec ödənilmiş ƏDV məbləğinə görə maliyyə sanksiyasının tətbiqi hansı hallar üçün nəzərdə tutulur? Vergi Məcəlləsinin 58.6- cı maddəsinə əsasən, ƏDV ödəyiciləri, habelə ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatda olmayan səhmlərinin və paylarının 50 faizindən çoxu...
Yükdaşıma şirkətlərinin vergi və sosial öhdəlikləri necə hesablanır? Yüklərin daşınması xidməti yerli və beynəlxalq daşıma olaraq iki formada həyata keçirilə bilər.  “Fərqlənmə nişanı” almış ölkədaxili yükdaşıma fəaliyyəti ...
Əlilliyi olan şəxslərin çalışdığı müəssisəyə mənfəət vergisi güzəşti necə müəyyənləşdirilir? Vergi Məcəlləsinin 106.2-ci maddəsinə əsasən, əlilliyi olan şəxslərin qeyri-hökumət təşkilatlarına məxsus işçilərinin ümumi sayının azı 50 faizi əlilliyi ola...
Fərdi qulluqçular və dayələrin vergi və sosial öhdəlikləri Vergi Məcəlləsinin 218.4.4 maddəsinə əsasən, fəaliyyət zamanı işçi cəlb edən fiziki şəxslər istisna olmaqla bu Məcəllənin 220.10-cu maddəsində nəzərdə tutula...
Mülki-hüquqi müqavilə ilə işləri yerinə yetirən fiziki şəxslərin vergi və sosial ödəniş öhdəlikləri Mülki-hüquqi müqavilələr mülki qanunvericiliklə tənzimlənir.  Vergi Məcəlləsinin 101.1-3 cü maddəsinə əsasən, fiziki şəxslərin bu Məcəllənin 150.1.1-ci və...
Təxirə salınan mənfəət vergisi üzrə öhdəliklər Mühasibat və vergi uçotları fərqli formalarda aparıla bilər.  Müntəzəm olaraq təxirə salınmış aktivlər kimi qəbul edilən xərclərə misal olaraq qabaqcadan ...
Vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyət Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş vergi ödəyiciləri, vergi agentləri və onların nümayəndələri, habelə vergi orqanlarının vəzifəli şəxsləri vergi qanunveric...
Hesablama metodundan istifadə etməklə gəlir və xərclərin uçotu Hesablama metodundan istifadə etməklə gəlir və xərclərin uçotu qaydaları Vergi Məcəlləsinin 134 – 136-cı maddələri ilə tənzimlənir. Hesablama metodundan isti...
Malların ixrac qeydi ilə satışının ƏDV-yə cəlb edilməsi Vergi Məcəlləsinin 165.1.9-cu maddəsinə əsasən, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada malların ixrac qey...
Məzuniyyət vaxtı üçün orta əməkhaqqının hesablanması: nəzərə alınan və alınmayan dövrlər Əmək Məcəlləsinin 140-cı maddəsinə əsasən, məzuniyyət vaxtı üçün ödənilən orta əməkhaqqı onun hansı iş ili üçün verilməsindən asılı olmayaraq, məzuniyyətin v...
Hərbi toplanışa çağırılan işçinin əməkhaqqının hesablanması Əmək Məcəlləsinin 179-cu maddəsində qeyd olunur ki, işçi qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada dövlət və ictimai vəzifələrin yerinə yetirilmə...
Əsas vəsaitlərin təmirinə sərf edilən xərclərin gəlirdən çıxılması Hər bir müəssisənin gəlir (mənfəət) vergisi hesablanarkən, gəlirin əldə edilməsi ilə bağlı müəyyən xərclər ümumi gəlirdən çıxılır. Həmin xərclərdən biri də ə...
Müəssisənin əmlakının vergi tutulan dəyərinin müəyyən edilməsi Müəssisənin əmlakının vergi tutulan dəyərinin müəyyən edilməsi qaydası həm mühasibat, həm də vergi uçotunda eyni qaydada özünü əks etdirir. Vergi Məcəlləsini...
Qeyri-maddi aktivlər: mühasibat uçotu və vergi uçotu Müəssisənin qeyri-maddi aktivlərinə təsərrüfat fəaliyyətində uzun müddət istifadə edilən, müəssisəyə gələcək iqtisadi səmərə gətirən aktivlər aiddir. Qeyri-m...
Lisenziyasız fəaliyyət göstərmək hüquqi məsuliyyət yaradır Sahibkarlığın tərkibini yaradan əməllərdən biri də sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün xüsusi razılıq (lisenziya) tələb olunduğu hallarda belə ...
Vergi ödəyicisi kimi uçotda olmayan fiziki şəxslərdən alınan mallar üzrə əməliyyatların rəsmiləşdirilməsi Əvvəlcə qeyd edək ki, 2019-cu ilin noyabr ayında Vergi Məcəlləsində edilmiş dəyişikliklərdən biri vergi ödəyicisi kimi uçotda olmayan fiziki şəxslərdən nağd ...
Barter əməliyyatlarının rəsmiləşdirilməsi və bu əməliyyatlar zamanı ƏDV-nin əvəzləşdirilməsi Azərbaycan Respublikası Vergi Məcəlləsinin 161.2-ci maddəsində isə göstərilir ki, vergi ödəyicisi vergi tutulan əməliyyatın əvəzində mal, iş və ya xidmət alı...
İkiqat vergitutmanın aradan qaldırılması üçün DTA ərizə formaları DTA (Double Taxation Agreements) formaları - Azərbaycan Respublikası ilə hər hansı xarici dövlət arasında imzalanmış və müvafiq dövlətdaxili prosedurlara uyğ...
Vergitutma obyekti Vergi Məcəlləsinin 96.5-ci maddəsinə görə, hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalındakı iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütə...
Mühasibat uçotunda səhvlərin düzəldilməsi Mühasibat uçotundakı səhvlərin düzəldilməsi qaydası səhvin vaxtına və mahiyətinə bağlıdır. Mühasibat uçotunda səhvlərin mahiyyətini təşkilat özü müəyyənləşdi...
Payın alqı-satqısından əldə olunan gəlirə (mənfəətə) görə vergi azadolmaları Vergi Məcəlləsinin 102.1.27 və 106.1.19-cu maddələrinə əsasən, vergi ödəyicisinin azı 3 (üç) il ərzində mülkiyyətində olan iştirak payının və ya səhmin təqdi...
Muzdlu işçi cəlb etmədən fərdi qaydada fəaliyyət göstərən fiziki şəxsin vergi və sosial ödənişlərlə bağlı öhdəlikləri Vergi Məcəlləsinin 16.1.7-1-ci maddəsinə əsasən, bu Məcəllənin 220.10-cu maddəsində nəzərdə tutulan fəaliyyət növlərini “Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit məb...
Elektron alış aktıyla rəsmiləşdirilən malların satışı zamanı gəlirin və xərcin tanınması Bildiyimiz kimi, Vergi Məcəlləsinin 16.1.11-10 maddəsinə istinadən vergi orqanında uçotda olmayan fiziki şəxslərdən alınmış mallara görə alış aktını tərtib e...
Ödəmə mənbəyində faizlərdən vergi tutulması Məlum olduğu kimi, faiz gəliri fiziki şəxslər üçün qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən, müəssisələr üçün isə satışdankənar gəlir hesab edilir. Ödəmə mənbəyində ...
Vergi dövrünün dəqiqləşdirilməsi Vergi ödəyiciləri tərəfindən aparılan əməliyyatların ləğv edilməsi və dəqiqləşdirilməsi haqqında oxuculara məlumat vermək istəyirəm. Hər bir sahibkarın aparı...
Ezamiyyət xərcləri Ezamiyyət xərcləri haqqında məlumatlar ekspertlər tərəfindən cox müzakirə olunub və misallar ilə açıqlamalar da verilmişdir. Bugün ezamiyyət xərcləri haqqınd...